Gaslighting
İngilizce'de 'Gaslight' terimi 'gaz lambasının yaydığı ışık' anlamına gelir, ancak psikolojide zihni bulandırmak, diğer kişiyi psikolojik olarak güvensiz hale getirmek için kendi zihinsel yetilerinden şüphe duymasını sağlamak amacıyla meydana gelen gerçekleri inkar ederek veya manipüle ederek birini 'delirtmek' anlamına gelir. Şiddet ya da istismarı düşündüğümüzde, fiziksel ya da en azından çığlık atmak gibi açık ve kolaylıkla fark edilebilen bir şeyi düşünmek kolaydır, ancak durum her zaman böyle değildir; ince, gizli, örtülü bir şekilde hareket eden ve bir ağaç kurdu gibi mağdur olan kişinin bilinçdışına işleyerek derin psikolojik yaralara neden olan şiddet biçimleri vardır.
Gaslighting Nedir?
Gaslighting veya kötü niyetli psikolojik manipülasyon, kişinin hafızasından, algısından veya gerçeklik yargısından şüphe duymasını sağlamak için dolambaçlı ve ince davranışlar kullanan bir psikolojik manipülasyon şeklidir. Bu nedenle, doğrudan ifade edilen öfke ile karakterize edilen bir şiddet biçimi değil, örneğin düşmanca sessizlikler, acı sözler, inkar edilen gerçekler yoluyla uygulanan manipülatif ve taciz edici bir davranıştır.
Gaslighting Terimi Nereden Geliyor?
Terim, İngiliz oyun yazarı Patrick Hamilton'ın Gas Light (ABD'de Angel Street olarak bilinir) adlı oyunundan ve Alfred Hitchcock'un 1940 tarihli 'Rebecca - The First Wife' ve George Cukor'un 1944 tarihli 'Anguish' adlı film uyarlamalarından türemiştir. Her iki filmde de olay örgüsü, gaz lambalarının ışıklarını kısmak gibi çevrenin küçük unsurlarını manipüle ederek karısını deliliğe sürüklemeye çalışan bir kocayla ilgilidir; bu değişiklikler karısı tarafından fark edilir, ancak koca bunların sadece kendi hayal gücünün bir ürünü olduğuna karısını inandırır.
Gaslighter (Gaslighting Uygulayan Kişi) Nasıl Tanınır?
Kendinizi bu manipülatif davranışa karşı savunmak için onu tanımak, kullandığı stratejileri ve süreçleri anlamak faydalı olacaktır. Zalim ve kötü niyetli zihinsel manipülasyon yapan kişiye gaslighter denir. Amacı, ilişki içinde olduğu diğer kişinin, özerklik ve sorumluluk kapasitesini ortadan kaldırmak ve onu tamamen fiziksel ve psikolojik bir bağımlılık durumuna düşürmektir. Gaslighter, bağı güç dinamikleri ve psikolojik kontrol üzerine kurar. Onun için kontrolü elinde tutmak yeterli değildir, aynı zamanda mağdurun rızasını almaya, onayını almaya, iradi kapasitesini geçersiz kılmaya çalışır. Amacı, karşısındaki kişiyi kendi bakış açısına göre 'daha iyi' hale getirmek ve projesinden sapan her şeyi engellemektir.
Gaslighter'ın 'Teknikleri'
Bir dizi manipülatif ve aldatıcı teknik kullanarak 'sapkın bir psikolojik oyun' yaratır ve gaslighter kurbanı kendisine boyun eğdirmek için şunları yapar:
-
Mağduru şaşırtmak ve kafasını karıştırmak için kasıtlı olarak bilgileri çarpıtır, sürekli olarak nesnel gerçeklerle uyuşmayan suçlamalarda bulunur.
-
İnkarı kullanır: Mağdurun söylediklerinin ve yaşadıklarının doğruluğunu düzenli olarak reddeder.
-
Utanmadan yalan söyler: manipülatör çok ciddi bir şekilde iletilen büyük yalanlar söyler. Bu yalanları alan kişi hiçbir şeyden emin olmamaya başlar, özellikle de yalanı gerçek takip ediyorsa, amaç mağduru rahatsız etmek ve istikrarsızlaştırmaktır.
-
Zıtlık veya inkar tekniklerini kullanır: manipülatör daha önce söylenen gerçekleri, kelimeleri, cümleleri inkar eder, reddeder veya değiştirir, durmadan inkar eder, diğer kişinin dengesini bozar, gerçeklik algısından şüphe etmesini sağlar ve her şeyden önce önerilen gerçekliği kabul etmesini sağlar.
-
Yavaş ve kademeli olarak hareket eder. Bu, gaslighting'in temel özelliklerinden biridir; kişi ağa yakalanana kadar yavaş yavaş, zaman içinde, sessizlikler, güçlü bir cezalandırma aracı, yalanlar, iğneleyici ifadeler arasında geçiş yaparak hareket eder.
-
Değersizleştirici davranışları, mağdurun gerçekliğin doğasını anlamasını sağlamak için değil, daha fazla rahatsızlık yaratmak, istikrarı bozmak için mağduru pohpohladığı (övdüğü) davranışlarla değiştirir.
-
Mağdura yakın kişileri ona karşı kışkırtmak için kullanır, başkalarının onun hakkında söyledikleri hakkında yalan söyler (aile, arkadaşlar) ve onu diğerlerinden izole etmeyi amaçlar, böylece artık kime inanacağını ve kime başvuracağını bilemez.
-
Mağduru, onun ihtiyaçlarına, arzularına özen gösterdiğine inandırır, ancak gerçekte bu sadece bir yanılsamadır, çünkü her zaman onun ihtiyaçlarını diğer kişinin ihtiyaçlarının önüne koyar.
Gasligting ile Nasıl Baş Edilir?
Öncelikle en önemli adım bu manipülatif davranışları ve örüntüyü fark etmektir. Farkındalık oluşmaya başladıktan sonra davranışlar daha çok dikkat çeker hale gelecektir. Kişi Gaslighterdan uzaklaşmak isteyecektir, ancak kırılan özgüveni ve uzun süre maruz kalınan manipülatif davranışlar nedeniyle kişiyi zorlayabilir. Sağlıklı ve doğru adımlar atabilmek, kaybedilen özgüveni yeniden kazanabilmek için bir uzman desteğine başvurmak yararlı olacaktır.
Randevu oluşturmak için Tıklayın!
Etiketler: Kayseri Psikolog Kayseri En İyi Psikolog Kayseri İlişki ve Çift Terapisi Gaslighting Manipülasyon Kayseri İlişki Problemleri
